పేజీ వీక్షణలు:
నేను లేమాన్ బ్రదర్స్ కథతో చాలా వ్యక్తిగతంగా కనెక్ట్ అయ్యాను — ఎందుకంటే వారు దివాళా ఫైల్ చేసిన అదే రోజు నేను పుట్టాను: సెప్టెంబర్ 15, 2008. అందుకే ఈ బ్లాగ్ కోసం, నిజంగా ఏం జరిగిందో — మరియు ఎందుకు జరిగిందో — తెలుసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాను.
సబ్ప్రైమ్ లోన్లు అంటే ఏమిటి?
మొదట ఈ పదం అర్థం చేద్దాం. సబ్ప్రైమ్ లోన్ అనేది ఒక చెడు క్రెడిట్ హిస్టరీ ఉన్న వ్యక్తికి ఇచ్చే లోన్. అంటే వారు టైమ్కి చెల్లించలేకపోవచ్చు లేదా అస్సలు తిరిగి చెల్లించకపోవచ్చు.
ఇలాంటి బోరోవర్లకు సాధారణంగా తక్కువ క్రెడిట్ స్కోర్, అస్థిర ఆదాయం మరియు గతంలో పేమెంట్ మిస్ చేయడం లేదా డిఫాల్ట్ చేసిన చరిత్ర ఉంటుంది.
ఈ లోన్లు ప్రమాదకరమైనవిగా ఉండే కారణంగా, వీటిపై హై ఇంటరెస్ట్ రేట్లు ఉంటాయి. బ్యాంకులు తమ రిస్క్ను కవర్ చేసుకోవడానికి ఇలా చేస్తారు. 2000ల ప్రారంభంలో, ఈ లోన్లు చదరంగా ఇచ్చేవారు — ముఖ్యంగా అమెరికాలో హౌసింగ్ మార్కెట్లో. బ్యాంకులు డాక్యుమెంటేషన్ లేకపోయినా, ఆదాయం స్పష్టంగా లేకపోయినా, ఇంటి లోన్లు ఇచ్చేవారు.
పేలుడుకు ముందు వచ్చిన బూమ్
బ్యాంకులు ఎందుకు ఈ లోన్లపై నమ్మకంగా ఉన్నాయంటే, 2002 నుంచి 2006 మధ్య అమెరికాలో హౌసింగ్ బూమ్ సమయంలో ఒక నమ్మకం బలంగా ఉండేది: “ఇంటి ధరలు ఎప్పుడూ పెరుగుతూనే ఉంటాయి”. అందుకే, బోరోవర్లు తిరిగి చెల్లించకపోయినా, బ్యాంకులు ఇంటిని స్వాధీనం చేసుకుని తిరిగి అమ్మగలవు — ఎక్కువగా లాభంతోనే.
కానీ ఈ వ్యూహంలో మరిన్ని లేయర్లు ఉన్నాయి. బ్యాంకులు నెల నెల చెల్లింపుల కోసం కూర్చోవడం లేదు. బదులుగా, వేర్వేరు హోమ్ లోన్లను (రిస్కీ సబ్ప్రైమ్ లోన్లు సహా) కలిపి ఒక పెద్ద పూల్గా మార్చి, దాన్ని Mortgage-Backed Security (MBS) అనే ఇన్వెస్ట్మెంట్గా అమ్మేవారు.
ఇలా చేసి బ్యాంకులు తాము ఇచ్చిన లోన్ల డబ్బు త్వరగా తిరిగి పొందేవారు. రిస్క్ ఎవరిదంటే? ఆ MBS కొనుగోలుదారుడిదే. బోరోవర్లు చెల్లిస్తూ ఉంటే, అతనికి రెగ్యులర్ ఇన్కం వస్తుంది.
లేమాన్కి హౌసింగ్పై పెట్టుబడి
ఈ అవకాశాన్ని చూసి లేమాన్ బ్రదర్స్ లోన్లు ఇవ్వకుండానే, పెద్ద మొత్తంలో MBSలు కొనడం మొదలు పెట్టింది. వారు బోరోవర్లు చెల్లిస్తారని, ఆదాయం కొనసాగుతుందని నమ్మారు. 2006 నాటికి, లేమాన్ బ్రదర్స్ $146 బిలియన్ విలువైన హోమ్ లోన్లను సెక్యూరిటైజ్ చేసింది. వీటిలో పెద్ద భాగం సబ్ప్రైమ్ లోన్లే. కంపెనీ హౌసింగ్ మార్కెట్ మీద బాగా ఆధారపడింది మరియు రికార్డ్ లాభాలను కూడా ప్రకటించింది.
2007లో, లేమాన్ స్టాక్ అఖండ గరిష్ఠ స్థాయికి చేరింది, మార్కెట్ విలువ $60 బిలియన్ దాటింది.
వెలుపలకి అంతా బాగానే కనిపించింది. కానీ లోపలకి చూస్తే, చెల్లించలేని వాళ్లకి వేలాది లోన్లు ఇచ్చారు — అలాగే వారి తిరిగి చెల్లించే సామర్థ్యం మీద తమ భవిష్యత్తును పెట్టిన కంపెనీ.
తిరిగి చెల్లించలేనివాళ్ల మీద నమ్మకం అంటే?
2007 ప్రారంభంలో సబ్ప్రైమ్ మార్కెట్ లో బోరోవర్లు డిఫాల్ట్ చేయడం మొదలైంది. ఇంటి ధరలు పెరగడం ఆగిపోయి — తక్కువవ్వడం మొదలైంది.
దీనివల్ల పెద్ద ఎఫెక్ట్ వచ్చింది:
సబ్ప్రైమ్ MBS విలువలు పడిపోయాయి, వాటిని కొనుగోలు చేసిన కంపెనీలు (లేమాన్ సహా) నష్టాల్లో పడ్డాయి, ఆర్థిక వ్యవస్థ మొత్తం భయపడి పోయింది.
లేమాన్ ప్రయత్నాలు చేసింది. BNC Mortgage యూనిట్ను మూసేసింది, ఉద్యోగాలు తగ్గించింది, Alt-A లోన్ ఆఫీసులను క్లోజ్ చేసింది (ఇవి సబ్ప్రైమ్ కంటే కొంచెం మెరుగైనవైనా, ఇంకా రిస్క్గా ఉన్నాయి). కానీ అప్పటికి ఆలస్యమైపోయింది. లేమాన్ చెత్త అసెట్లలో మునిగి పోయింది.
లెవరేజ్ అన్న మరో పుట్టగొడుగు
ఇక ఇంకొక ఫ్యాక్టర్: లెవరేజ్. అంటే మీరు లేనిపోనిది అప్పు తీసుకుని ఇన్వెస్ట్ చేస్తారు — మీ ఇన్వెస్ట్మెంట్ లాభం, అప్పు మీద వడ్డీని మించి వస్తుందని ఆశిస్తూ.
లేమాన్ తన డబ్బుతో మాత్రమే కాదు, చాలా ఎక్కువ అప్పు తీసుకుని పెద్ద పెద్ద బెట్లు వేసింది. 2007 నాటికి, లెవరేజ్ రేషియో 31:1. అంటే $1 కలిగి ఉంటే, అదనంగా $31 అప్పు తీసుకుని పెట్టుబడి పెట్టింది.
ఇస్క్ ఏంటి అంటే — ఈ ఇన్వెస్ట్మెంట్లు ఫెయిల్ అయితే, నష్టాలు వేగంగా పెరిగి, మీరు అప్పు తీర్చలేని స్థితికి చేరతారు.
లేమాన్ సురక్షితమైన అసెట్లలో కాదు — ఇవి సబ్ప్రైమ్ లోన్లలో. అంటే చెల్లించలేని వాళ్లపై బెట్టింగ్ చేసినట్లే.
2008 మధ్య నాటికి, డిఫాల్ట్లు పెరగడంతో, హోమ్ విలువలు పడిపోవడంతో, లేమాన్ పోర్టుఫోలియో టాక్సిక్గా మారింది. నష్టాలు పెరిగాయి. నమ్మకం కూలిపోయింది.
నమ్మక సంక్షోభం
హౌసింగ్ మార్కెట్ పడిపోతే, లేమాన్ స్టాక్ కూడా పడిపోయింది. ఇన్వెస్టర్లు డబ్బు తీసుకెళ్లడం మొదలు పెట్టారు.
కొన్ని నెలల్లోనే ఇలా జరిగిపోయింది:
- జూన్ 2008: లేమాన్ $2.8 బిలియన్ నష్టం ప్రకటించింది
- సెప్టెంబర్ 8, 2008: లేమాన్ బ్రదర్స్ కూలిపోతుందని వార్తలు చుట్టుముట్టాయి
- సెప్టెంబర్ 12, 2008: Barclays, Bank of America లేమాన్ను సేవ్ చేసే చర్చల నుంచి వెనక్కి తట్టాయి
- సెప్టెంబర్ 15, 2008: లేమాన్ బ్రదర్స్ దివాళా ఫైల్ చేసింది
ఇది అమెరికా చరిత్రలో అత్యంత పెద్ద దివాళా — $600 బిలియన్ నష్టం.
లేమాన్ను ఎవరూ ఎందుకు సేవ్ చేయలేదు?
బేర్ స్టెర్న్స్, మెరిళ్ లించ్ లాంటి బ్యాంకులు బైలౌట్ అయ్యాయి. మరి లేమాన్ ఎందుకు కాదు?
కొన్ని అభిప్రాయాలు ఉన్నాయి: అమెరికా ప్రభుత్వం ప్రతి బ్యాంక్ను సేవ్ చేస్తామన్న ముద్ర రావద్దనుకుంది, ఎవరూ లేమాన్ టాక్సిక్ అసెట్లను తీసుకోవాలనుకోలేదు, మరియు లేమాన్ ఎక్స్పోజర్ చాలా ఎక్కువగా ఉండటం వలన అది బాగా డేంజరస్ అయ్యింది.
ఏ కారణమైనా సరే, లేమాన్ కూలిపోవడం ప్రపంచాన్ని షేక్ చేసింది — మార్కెట్లు క్రాష్ అయ్యాయి, క్రెడిట్ ఫ్రీజ్ అయింది, 1929 తర్వాత వచ్చిన తీవ్రమైన ఆర్థిక మాంద్యం ఇదే.
దాని తరువాత
లేమాన్ తర్వాత ప్రపంచ మార్కెట్లు ట్రిలియన్ డాలర్ల విలువ కోల్పోయాయి. పెద్ద బ్యాంకులకు ఎమర్జెన్సీ బైలౌట్లు అవసరమయ్యాయి. అమెరికా ప్రభుత్వం $700 బిలియన్ రెస్క్యూ ప్యాకేజీ పాస్ చేసింది.
ఇది బ్యాంకుల మీద నియంత్రణలు, లెవరేజ్ పరిమితులు మరియు రిస్కీ అసెట్ల డిస్క్లోజర్ గురించి పెద్ద పాఠాలే నేర్పింది. కానీ అప్పటికే నష్టం జరిగిపోయింది.
చివరి మాట
లేమాన్ బ్రదర్స్ కేవలం సబ్ప్రైమ్ లోన్ల ఉన్నందుకు కూలలేదు. వాళ్లు రిస్క్లను నిర్లక్ష్యం చేశారు, తప్పు బెట్లను రెట్టింపు చేశారు, మరియు తమను తామే అంచుకు నెట్టు తీసుకెళ్లారు.
సబ్ప్రైమ్ లోన్లు ఆర్థిక ప్రోడక్ట్స్ మాత్రమే కాదు — అవి ఒక ఓవర్ కాన్ఫిడెన్స్ సిస్టమ్కి చిహ్నం. ఇంటి ధరలు ఎప్పుడూ పెరుగుతాయని, ప్రజలు ఎప్పుడూ చెల్లిస్తారని నమ్మిన మార్కెట్కి ఒక పెద్ద గుణపాఠం.
అలాంటిదే లేమాన్ కథ. ఇది కేవలం ఒక కంపెనీ వైఫల్యం కాదు — ఇది ఒక హెచ్చరిక. ఫైనాన్స్లో లెవరేజ్తో పైకి వెళ్లేవి… ఒకేసారి అతి వేగంగా కింద పడిపోవచ్చు.