ಪುಟದ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳು:
ನನಗೆ ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ಕಥೆಯ ಜೊತೆ ಏನೋ ಒಂದು ವೈಚಾರಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಯಾವಾಗಲೂ ಇತ್ತು — ಬಹುಶಃ ಅವರು ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, 2008 ನೇ ದಿನ ನಾನೂ ಹುಟ್ಟಿದ್ದೆ ಎಂಬುದರಿಂದ ಇರಬಹುದು.
ಅದ್ಕೊಸ್ಕರ ಈ ಬ್ಲಾಗ್ನಲ್ಲಿ, ನಾನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋದ್ಮೇಲೆ ಅವರು ಎಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿದರು, ಮತ್ತು ಅದು ಯಾಕೆ ಮಹತ್ವವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದೇನೆ.
ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲ ಅಂದ್ರೆ ಏನು?
ಆ ಪದವಿನಿಂದಲೇ ಶುರುಮಾಡೋಣ.
ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲ ಅಂದ್ರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಹಣಕಾಸಿನ ನಂಬಿಕೆ ಇಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುವ ಸಾಲ.
ಅವರ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಸ್ಕೋರ್ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದಾಯ ಸ್ಥಿರವಾಗಿಲ್ಲ, ಹಾಗು ಹಿಂದಿನ ಸಾಲಗಳನ್ನು ತೀರಿಸದ ಇತಿಹಾಸವೂ ಇರುತ್ತದೆ.
ಇವು ಹೆಚ್ಚು ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾದ್ದರಿಂದ, ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಬಡ್ಡಿದರ ಇರುತ್ತದೆ.
ಲೆಂಡರ್ಗಳು ತಮ್ಮ ಹಣ ಹೋದರೂ ಹಾನಿಯಾಗದಂತೆ ಈ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡ್ತಾರೆ.
2000ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಾಲಗಳು ಬಹಳ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿಬಿಟ್ಟವು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಮೆರಿಕದ ಹೌಸಿಂಗ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ.
ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಖಾತರಿಯಿಲ್ಲದ ಹಣಕಾಸಿನ ಸ್ಥಿತಿಯಿರುವವರಿಗೆ, ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲದವರಿಗೆ, ತೀರಿಸಲು ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಸಹ ಮನೆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದವು.
ಬೂಮ್ ಮೊದಲು, ಬಸ್ ನಂತರ
ಆಮೇಲೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಈ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಯಾಕೆ ಇಷ್ಟು ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದವು?
2002ರಿಂದ 2006ರ ತನಕ ಅಮೆರಿಕದ ಹೌಸಿಂಗ್ ಬೂಮ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲರ ನಂಬಿಕೆ ಒಂದೇ — “ಮನೆಯ ಬೆಲೆಗಳು ಯಾವತ್ತೂ ಏರುತ್ತವೆ”.
ಹೀಗಾಗಿ, ಸಾಲಗಾರರು ತೀರಿಸಲಿಲ್ಲವೆಂದರೂ, ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಮನೆಯನ್ನ ಕಬಳಿಸಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು — ಲಾಭದಲ್ಲಿಯೇ.
ಆದ್ರೆ ಈ ತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಹಂತ ಇತ್ತು.
ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಕೇವಲ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಕಾಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಅವರು ಸಾವಿರಾರು ಗೃಹಸಾಲಗಳನ್ನು (ಅದರೊಳಗೆ ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳೂ ಸೇರಿ) ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗುಚ್ಚವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನ ಮಾರ್ಟ್ಗೇಜ್ ಬ್ಯಾಕ್ಡ್ ಸಿಕ್ಯೂರಿಟಿ (MBS) ಅಂದ್ರೆ ಹೂಡಿಕೆ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಹಣ ಮರಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಪಾಯ?
ಈಗ ಆ ಅಪಾಯ MBS ಖರೀದಿದಾರರ ಮೇಲೆ — ಮನೆಯ ಮಾಲೀಕರು ತಾವು ಪಡೆದ ಸಾಲವನ್ನು ಪಾವತಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಅವರಿಗೆ ಆದಾಯ ಬರುತ್ತಿತ್ತು.
ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ಗಳ ಮನೆಮೇಲಿನ ಹೂಡಿಕೆ
ಈ ಅವಕಾಶ ನೋಡಿದ ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ಕೂಡ ಆಟಕ್ಕೆ ಇಳಿದವು — ಅವರು ಸ್ವತಃ ಸಾಲ ನೀಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ MBS ಗಳು ಖರೀದಿಸಿದರು, ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಾಲಗಾರರು ಹಣ ಪಾವತಿಸುತ್ತಾರೆ ಅನ್ನೋ ನಂಬಿಕೆಯಲ್ಲಿ.
2006ರ ವೇಳೆಗೆ, ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ $146 ಬಿಲಿಯನ್ ಮೌಲ್ಯದ ಗೃಹಸಾಲಗಳನ್ನು ಸಿಕ್ಯುರಿಟೈಸ್ ಮಾಡಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಭಾಗ ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳೇ.
ಅವರು ಈ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತುಂಬಾ ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆ ಮಟ್ಟದ ಲಾಭ ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
2007ರಲ್ಲಿ ಲೀಹ್ಮನ್ನ ಷೇರು ಬೆಲೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದ ಗರಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟ ತಲುಪಿತು, ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು $60 ಬಿಲಿಯನ್ ಅನ್ನು ತಾಕಿತು.
ಹೊರಗಿನಿಂದ ನೋಡಿದ್ರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು.
ಆದ್ರೆ ಒಳಗಿಂದ ನೋಡಿದ್ರೆ — ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಾಲಗಳು ಅವರನ್ನ ತೀರಿಸಲು ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ಜನರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು.
ಅವನಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದ್ದ ಭರವಸೆ ಮಾತ್ರ ಕಂಪನಿಯ ಭವಿಷ್ಯ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಿತ್ತು.
ತೀರಿಸಲಾಗದದ್ರ ಮೇಲೆ ಪಣ ಹಾಕಿದರೆ ಏನಾಗುತ್ತೆ?
2007ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿತವಾಗಲು ಶುರುವಾಯಿತು.
ಸಾಲಗಾರರು ತಮ್ಮ ಮನೆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ತೀರಿಸಲಿಲ್ಲ.
ಮನೆ ಬೆಲೆಗಳು ಏರುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಇಳಿಯಲಾರಂಭಿಸಿದವು.
ಇದರ ಪರಿಣಾಮ:
- ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಬೆಂಬಲಿತ MBS ಗಳ ಮೌಲ್ಯ ಕುಸಿಯಿತು
- ಅವು ಖರೀದಿಸಿದ ಕಂಪನಿಗಳು (ಹಾಗೂ ಲೀಹ್ಮನ್) ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸಿದವು
- ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಭೀತಿ ಹರಡಿತು
ಲೀಹ್ಮನ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿತು.
ಅವು ತಮ್ಮ BNC ಮೋರ್ಟ್ಗೇಜ್ ಘಟಕವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು, ನೌಕರರನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿತು, ಮತ್ತು Alt-A ಲೆಂಡಿಂಗ್ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿತು (Alt-A ಸಾಲಗಳು ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಉತ್ತಮವಾದವು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅಪಾಯಕರ).
ಆದ್ರೆ ಇವೆಲ್ಲಾ ತಡವಾಗಿತ್ತು.
ಲೀಹ್ಮನ್ ಈಗಾಗಲೇ ಕೆಟ್ಟ ಆಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಹೋಗಿತ್ತು.
ಲೆವರೆಜ್ ಈ ಕಥೆಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಮಾಡಿತು
ಇಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಮಹತ್ವದ ವಿಷಯ ಇದೆ — ಅದು ಅಂದರೆ ಲೆವರೆಜ್.
ಅಂದರೆ ಸಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಹಣದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವದು — ನೀವೆಂದರೆ ಬಡ್ಡಿದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭ ಬರುತ್ತದೆ ಅನ್ನೋ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ.
ಲೀಹ್ಮನ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ಹಣವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಇತರರಿಂದ ಸಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಿತು.
2007ರ ವೇಳೆಗೆ ಅದರ ಲೆವರೆಜ್ ಅನುಪಾತ 31:1 — ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿ $1 ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, $31 ಸಾಲ ಪಡೆದು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಿತ್ತು.
ಅಪಾಯ ಅಂದ್ರೆ?
ಆ ಹೂಡಿಕೆಗಳು ವಿಫಲವಾದರೆ, ನಷ್ಟಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಜಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ — ಕೊನೆಗೆ, ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಸಾಲ ತೀರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಅದೂ ಅಲ್ಲದೆ ಲೀಹ್ಮನ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಸ್ತಿ ಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿಲ್ಲ.
ಅವು ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದವು — ಅಂದರೆ ತೀರಿಸಲು ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ಸಾಲಗಾರರು ತೀರಿಸುತ್ತಾರೆ ಅನ್ನೋ ಭರವಸೆ ಮೇಲೆ ಪಣ ಹಾಕಿದ್ದರು.
2008 ರ ಮಧ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಡೀಫಾಲ್ಟ್ಗಳು ಏರಿದಂತೆ, ಮನೆ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಇಳಿದವು.
ಲೀಹ್ಮನ್ನ MBS ಪೋರ್ಟ್ಫೋಲಿಯೋ ವಿಷಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತಂತೆ.
ನಷ್ಟಗಳು ಬೆಳೆತವು. ನಂಬಿಕೆ ಕುಸಿಯಿತು.
ನಂಬಿಕೆಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು
ಹೌಸಿಂಗ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿತವಾದಂತೆ, ಲೀಹ್ಮನ್ನ ಷೇರು ಬೆಲೆ ಕೂಡ ಇಳಿಯತೊಡಗಿತು.
ಹೂಡಿದವರು ಹಿಂತಿರುಗತೊಡಗಿದರು.
ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿದವು:
- ಜೂನ್ 2008: ಲೀಹ್ಮನ್ $2.8 ಬಿಲಿಯನ್ ನಷ್ಟದ ವರದಿ ನೀಡಿತು
- ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 8, 2008: ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ಕುಸಿತದ ಊಹೆಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬಾಯಿಲು ಮಾಡಿಸಿದವು
- ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 12, 2008: ಬಾರ್ಕ್ಲೇಸ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಮೆರಿಕಾ bailout ಮಾತುಕತೆಯಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದವು
- ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, 2008: ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ದಿವಾಳಿತನ ಅರ್ಜಿ ಹಾಕಿತು
ಇದು ಅಮೆರಿಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದಿವಾಳಿತನ — $600 ಬಿಲಿಯನ್ ನಷ್ಟ!
ಯಾಕೆ ಯಾರೂ ಲೀಹ್ಮನ್ನ್ನು ಉಳಿಸಿಲ್ಲ?
ಬೇರ್ ಸ್ಟೆರ್ನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮೆರಿಲ್ ಲಿಂಚ್ ಬಿಲಾಉಟ್ ಆಗಿದ್ದವು.
ಅದಕ್ಕೆ ಲೀಹ್ಮನ್ ಇಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ಏಕೆ?
ಕೆಲವು ಕಾರಣಗಳು ಇವೆ: - ಸರ್ಕಾರ ಎಲ್ಲ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಅನ್ನಿಸಬಾರದಿತ್ತು
- ಯಾರೂ ಲೀಹ್ಮನ್ನ ಕೆಟ್ಟ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ
- ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಇಕ್ಸ್ಪೋಜರ್ ಎಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿತ್ತೋ ಅಷ್ಟೆ ಅವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಭಯವೂ ಇತ್ತು
ಯಾವ ಕಾರಣವಾದರೂ, ಲೀಹ್ಮನ್ನ ಕುಸಿತ ಜಗತ್ತಿಗೇ ಬಿಸಿಲು ತೋರಿಸಿತು —
ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿತ, ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಫ್ರೀಜ್, ಹಾಗು 1929 ನಂತರದ ಭೀಕರ ಹಣಕಾಸು ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು.
ನಂತರವಾದದ್ದು
ಲೀಹ್ಮನ್ನ ಬಿದ್ದ ನಂತರ, ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಟ್ರಿಲಿಯನ್ಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡವು.
ಅನೆಕ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳಿಗೆ ತಕ್ಷಣದ ಸಹಾಯವಿತ್ತು.
ಅಮೆರಿಕ ಸರ್ಕಾರ $700 ಬಿಲಿಯನ್ ರಕ್ಷಣಾ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಘೋಷಿಸಿತು.
ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಲೆವರೆಜ್ ಮಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ನಿಯಮಗಳು ಬಂದವು.
ಆದರೆ ಆಗಾಗಲೇ ಹಾನಿ ಆಗಿದ್ದಂತಾಯಿತು.
ಕೊನೆಗಿನ ಚಿಂತನೆಗಳು
ಲೀಹ್ಮನ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಕುಸಿಯಲಿಲ್ಲ.
ಅವರು ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ, ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋಗಿ, ಹದಿಮೀರಿ ಲೆವರೆಜ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಕುಸಿಯಿತು.
ಸಬ್ಪ್ರೈಮ್ ಸಾಲಗಳು ಹಣಕಾಸಿನ ಸಾಧನಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ.
ಅವು ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅತಿ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದವು —
“ಮನೆಯ ಬೆಲೆ ಯಾವತ್ತೂ ಏರುತ್ತೆ” ಅನ್ನೋ ನಂಬಿಕೆ, “ಸಾಲಗಾರರು ಯಾವತ್ತೂ ಪಾವತಿಸುತ್ತಾರೆ” ಅನ್ನೋ ಭ್ರಮೆ.
ಅವರು ಪಾವತಿಸಲಿಲ್ಲ.
ಆದ್ದರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದಿತು.
ಲೀಹ್ಮನ್ ಕಥೆ ಕಂಪನಿಯ ವಿಫಲತೆಯಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ —
ಇದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಕಥೆ.
ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ, ಲೆವರೆಜ್ ಬಳಸಿ ಏರಿದದ್ದು… ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಕೆಳಗೆ ಬರುವುದೂ ಕೂಡ ಸಾಧ್ಯ.